Brabant krijgt ‘van Gogh Homeland’ met landschapskunst en attracties

Vincent van Gogh had een grote liefde voor het Brabantse landschap, zoals zichtbaar is in tal van zijn schilderijen. Dat landschap staat momenteel onder druk. Het aantal overstromingen neemt toe en boeren, steden, industrie en natuurliefhebbers vechten om de beschikbare ruimte. Aanvragen voor vergunningverlening met stikstof-effecten op Natura 2000-gebieden zijn stil komen te liggen. Hoe vindt Brabant de balans tussen idylle en vooruitgang?

Voorbeeld van een installatie voor de Van Gogh Biënnale, onderdeel van Van Gogh Homeland
Beeld: MVRDV

Op initiatief van Midpoint Brabant ontwikkelde MVRDV samen met Stichting Van Gogh Homeland een ‘belevenis met betekenis’ die het grote publiek bewuster wil maken van de grote opgaven voor de toekomst. Door kennis van architectuur, landschapsontwerp, duurzaamheid en expertise op het vrijetijdsdomein te bundelen, willen de initiatiefnemers, jong en oud enthousiasmeren voor het Brabantse landschap. De ambitie is om op een aantrekkelijke en toegankelijke manier het landschap te tonen waar Vincent van Gogh 150 jaar geleden zijn inspiratie vond, en tegelijk waar dat landschap in de toekomst duurzamer en groener kan.

Van Gogh Homeland wordt gerealiseerd in samenwerking met Brabantse regio’s en gemeenten, en met een belangrijke Brabantse speler als de Efteling. Begin maart is het plan voor Van Gogh Homeland overhandigd aan Stijn Smeulders, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant dat de ontwikkeling van het plan faciliteert. Van Gogh Homeland valt uiteen in drie onderdelen: de Van Gogh Homeland Experience, een attractie die wordt ontwikkeld in samenwerking met de Efteling, de Van Gogh Homeland Biënnale en het Van Gogh Homeland Atelier, van waaruit de attractie en de biënnale worden ontwikkeld en waarin het draait om kennisoverdracht.

Ook datacentra kunnen worden betrokken bij de interventie, de daken ervan kunnen beter worden benut
Beeld: MVRDV

De biënnale gaat als eerste van start, waarschijnlijk in 2025. Architect Winy Maas, mede-oprichter van MVRDV, is gevraagd om als conservator deze biënnale als eerste vorm te geven. Het wordt een buitenexpositie vol interventies en tijdelijke installaties waarbij typisch Brabantse landschapselementen een podium krijgen. Bezoekers gaan op een avontuurlijke expeditie langs tijdelijke superduinen, tuinbouwtorens, regenkamers en heidewoningen die verspreid in het landschap zullen worden geplaatst. Geïnspireerd door Van Goghs visie op het Brabantse landschap, worden makers uitgenodigd om hier Brabantse superlatieven te accentueren en worden de grenzen van de mogelijkheden van meervoudig ruimtegebruik opgezocht.

De biënnale wil typische Brabantse landschapselementen een podium geven, van duin tot heidegebied
Beeld: MVRDV

‘Als je aan de klimaatopgave denkt, moet je groot durven denken,’ zegt Winy Maas. ‘Door zoveel mogelijkheden te onderzoeken, gaat het balletje rollen. Onze buitenexpositie bestaat straks uit tal van paviljoens die bijna als een kralensnoer in het landschap komen te liggen. We houden de bezoekers geen moralistische boodschap voor, maar laten ze klimaatverandering voelen; de droogte, de natheid. We tonen ook mogelijke oplossingen zoals een tuintoren of een superduin. Volgens mij ligt de opgave voor de komende tijd in de vervlechting van stad en natuur en van natuur en stad. We moeten hierbij open staan voor een kritische bejegening van elkaars idealen.’

Het idee is dat de biënnale zich niet alleen in het landschap manifesteert, maar er ook de stad bij betrekt
Beeld: MVRDV

Het is de bedoeling dat de biënnale eens per twee jaar wordt georganiseerd, elke keer in een andere Brabantse regio, De eerste zal plaatsvinden in midden-Brabant met de gemeente Tilburg als middelpunt. Initiatiefnemers Joost Melis directeur stichting Van Gogh Homeland en programmamaker Lian Duif: ‘Een dergelijke Brabantse biënnale zal zich niet alleen manifesteren in het landschap, maar ook in het stedelijke weefsel. Van Gogh Homeland zal in zijn geheel de Brabantse identiteit verder versterken. Juist door het toegankelijke karakter is een bezoek aantrekkelijk voor verschillende doelgroepen. De verwachting is dat dankzij de manier van presenteren ook jongeren zich betrokken zullen voelen bij de grote transitie-opgaven en het landschap dat hen omringt en in de toekomst zullen beheren.’

Van Gogh Homeland is een initiatief van Midpoint Brabant – Stichting Van Gogh Homeland en wordt gerealiseerd door MVRDV in partnership met Gemeente Tilburg, de Efteling en Libéma, De provincie Noord-Brabant faciliteert de ontwikkeling van het plan.